สมุดปกขาว-ยุทธศาสตร์พัฒนากองทัพ

ปัจจุบันการพัฒนากองทัพไทยเผชิญปัญหาการขาดเอกภาพในเชิงยุทธศาสตร์และการจัดสรรทรัพยากร แม้จะมีการจัดทำเอกสารทิศทางนโยบาย แต่ยังพบข้อบกพร่องสำคัญ 3 ประการ:

• ขาดการบูรณาการภาพรวม: แม้กระทรวงกลาโหมได้จัดทำสมุดปกขาวว่าด้วยยุทธศาสตร์และการพัฒนากองทัพสำหรับปี พ.ศ. 2569-2580 แต่เอกสารดังกล่าวมุ่งเน้นไปที่แผนงานภายใต้สำนักงานปลัดกระทรวงกลาโหมเป็นหลัก ขณะที่กองทัพบก กองทัพเรือ และกองทัพอากาศ ต่างแยกกันจัดทำเอกสารพัฒนาหน่วยงานของตนเอง ทำให้ขาดทิศทางร่วมในระดับประเทศ

• ความซ้ำซ้อนและไร้มาตรฐาน: การจัดหายุทโธปกรณ์และการวิจัยพัฒนา (R&D) กระทำแยกกันตามเหล่าทัพ (เช่น ต่างคนต่างวิจัยอากาศยานไร้คนขับ) ส่งผลให้ยุทโธปกรณ์มีมาตรฐานต่างกัน ระบบส่งกำลังบำรุงซับซ้อน และไม่สามารถแบ่งปันขีดความสามารถ (Capabilities) หรือเครื่องมือ (Facilities) ร่วมกันได้

• การจัดงบประมาณระบบโควตา: การจัดสรรงบประมาณยังยึดสัดส่วน 2 : 1 : 1 (บก : เรือ : อากาศ) ซึ่งเป็นการแบ่งตามโควตาเหล่าทัพ ไม่ได้พิจารณาจากลำดับความสำคัญของภัยคุกคามที่แท้จริง ทำให้การใช้ทรัพยากรกระจัดกระจายและไม่ตอบโจทย์ความมั่นคงยุคใหม่

 

เสนอให้มีการจัดทำ “สมุดปกขาวร่วม (Integrated White Paper)” เพียงเล่มเดียวสำหรับทั้งกระทรวงกลาโหม โดยมีสำนักงานปลัดกระทรวงกลาโหมเป็นแกนกลาง บูรณาการข้อมูลร่วมกับกองบัญชาการกองทัพไทย ทุกเหล่าทัพ สถาบันเทคโนโลยีป้องกันประเทศ รวมถึงหน่วยงานข่าวกรองและ สภาความมั่นคงแห่งชาติ (สมช.)

โดยสมุดปกขาวเล่มนี้ต้องประกอบด้วยเนื้อหาหลัก ดังนี้:

1. บทวิเคราะห์ภัยคุกคาม: วิเคราะห์สถานการณ์ความมั่นคงในระยะสั้น กลาง และยาว

2. แผนพัฒนาขีดความสามารถ: กำหนดทิศทางกำลังพล ยุทโธปกรณ์ และระบบส่งกำลังบำรุงที่สอดคล้องกับภัยคุกคามจริง

3. แผนงบประมาณลงทุน: ระบุแผนจัดซื้อยุทโธปกรณ์ขนาดใหญ่ให้ชัดเจนว่าเป็นอัตราใหม่หรือจัดหาทดแทน

4. ยุทธศาสตร์วิจัย: แผนวิจัยพัฒนาร่วมระหว่างทหาร ภาครัฐ สถาบันการศึกษา และเอกชน 

การจัดทำสมุดปกขาวเล่มรวม โดยเอาภัยคุกคามเป็นตัวตั้ง จะทำให้กระทรวงกลาโหมสามารถจัดสรรงบประมาณได้ตามลำดับความสำคัญ ไม่ใช่ระบบโควต้า เพื่อให้สอดรับกับนโยบายจัดซื้อจัดจ้างแบบชดเชย (Offset Policy) และนโยบายส่งเสริมอุตสาหกรรมป้องกันประเทศได้อย่างลงตัว

 

1. กระบวนการกำหนดความต้องการเชิงยุทธศาสตร์

เริ่มจากฐานข้อมูลความมั่นคงที่แท้จริง โดยให้สำนักงานปลัดกระทรวงกลาโหมเป็นเจ้าภาพประสานงาน:

• สภาความมั่นคงแห่งชาติ (สมช.) ร่วมกับหน่วยงานด้านข่าวกรอง วิเคราะห์และกำหนดประเภทภัยคุกคามของประเทศตามกรอบเวลา

• กองบัญชาการกองทัพไทย (บก.ทท.) กำหนดแผนป้องกันประเทศและลำดับความพร้อมรบตามระดับความรุนแรงของสถานการณ์

• เหล่าทัพต่างๆ กำหนดแผนการเตรียมกำลังและจัดลำดับความต้องการยุทโธปกรณ์ (ระดับเร่งด่วนและปกติ) ให้สอดรับกับแผนป้องกันประเทศ

2. กระบวนการจัดทำสมุดปกขาว

• จัดทำโดยสำนักงานปลัดกระทรวงกลาโหม เพื่อกำหนดแผนการจัดหายุทโธปกรณ์ในระยะยาว มีความสอดคล้องกับแผนป้องกันประเทศ นโยบายอุตสาหกรรมป้องกันประเทศ และนโยบายการชดเชยทางเศรษฐกิจ (Offset Policy)

• การจัดหายุทโธปกรณ์ต้องถูกกำกับด้วยสมุดปกขาว