ยกระดับ อสม. สู่ "แนวหน้าสุขภาพ"

โครงสร้าง อสม. ปัจจุบันยังขาดความพร้อมต่อการรับมือความท้าทายด้านสุขภาพของคนไทยใน 2 ด้านหลัก

1.  ทักษะไม่สอดคล้องกับโจทย์สุขภาพที่ซับซ้อน: อสม. ประมาณร้อยละ 40 อยู่ในวัยผู้สูงอายุ และมีสัดส่วนเกินครึ่งที่สำเร็จการศึกษาระดับประถมศึกษาถึงมัธยมศึกษาตอนต้น ในขณะที่โจทย์สุขภาพชุมชนใหม่ ๆ ต้องการความรู้ ทักษะ และเวลาปฏิบัติงานที่เพิ่มขึ้น เช่น การดูแลพัฒนาการแม่และเด็ก, การส่งเสริมสุขภาพจิต, การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยติดเตียง, การป้องกันโรคในกลุ่มแรงงานต่างด้าว, และการรับมือภัยพิบัติสาธารณสุข

2.  ความจำเป็นในการสร้างความเป็นมืออาชีพ: เพื่อให้ชุมชนมีกำลังคนที่มีศักยภาพพอในการรับมือกับโจทย์สุขภาพข้างต้น จึงจำเป็นที่ระบบสาธารณสุขต้องปรับรูปแบบการเพิ่มพูนความรู้ ทักษะ รูปแบบการปฏิบัติงาน และระบบค่าตอบแทนที่เป็นมืออาชีพ มีประสิทธิภาพ และเป็นธรรมมากขึ้น

พรรคประชาชนจะปฏิรูประบบ อสม. เป็น "แนวหน้าสุขภาพ" ที่มีประสิทธิภาพและมีค่าตอบแทนที่เหมาะสม ใช้งบประมาณรวม 11,000 ล้านบาทต่อปี โดยมีมาตรการหลัก 2 ส่วน:

• ปรับภารกิจ อสม. ให้โฟกัสงาน 3 ด้านที่ตอบโจทย์ปัญหาสุขภาพในพื้นที่ 

  • การสร้างเสริมสุขภาพด้วยดิจิทัล: ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลและอุปกรณ์ตรวจวัดสุขภาพในการสร้างเสริมสุขภาพ คัดกรองโรค และเชื่อมต่อบริการการแพทย์ทางไกล (Telemedicine)

  • การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค: เน้นการป้องกันโรคติดต่อและโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ตามบริบทของชุมชน

  • การป้องกันและรับมือภัยพิบัติ: เตรียมพร้อมรับมือน้ำท่วม โรคระบาด หรือเหตุฉุกเฉินด้านสาธารณสุขในพื้นที่

  • โดย อสม. ทุกคนจะได้รับการอบรมฟื้นฟูทักษะและประเมินสมรรถนะทุก 3 ปี

• ยกระดับ "อสม.ขั้นเชี่ยวชาญ": ยกระดับ อสม. จำนวน 100,000 คน ให้เป็น อสม.ขั้นเชี่ยวชาญ หรือแนวหน้าสุขภาพ ที่ได้รับค่าตอบแทนเพิ่มเติมจนมีรายได้เพียงพอ (ประมาณ 8,000 - 10,000 บาท/เดือน) โดยมีสาขาความเชี่ยวชาญที่ตอบโจทย์เร่งด่วน
  • สร้างเสริมสุขภาพอนามัยแม่และเด็ก
    • จำนวนเป้าหมาย: 20,000 คน
    • ภารกิจหลัก: ดูแลเป็นเพื่อนแม่ตั้งแต่ตั้งครรภ์ คลอด จนกระทั่งเด็กอายุ 6 ขวบ เพื่อให้เด็กไทยมีพัฒนาการสมวัย
  • สร้างเสริมสุขภาพจิต
    • จำนวนเป้าหมาย: 40,000 คน
    • ภารกิจหลัก: เป็น "เพื่อนใจ" สมาชิกในชุมชน คัดกรองซึมเศร้า ลดความเสี่ยงการฆ่าตัวตาย/ยาเสพติด ลดการตีตราผู้ป่วย
  • สร้างเสริมและสนับสนุนงานฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์
    • จำนวนเป้าหมาย: 30,000 คน
    • ภารกิจหลัก: ช่วยนักกายภาพบำบัดดูแลผู้สูงอายุและผู้ป่วยติดเตียง ปรับสภาพบ้าน ช่วยเหลือคนพิการ ป้องกันภาวะเปราะบางและพิการในชุมชน
  • สร้างเสริมสุขภาวะทางเพศ
    • จำนวนเป้าหมาย: 2,000 คน
    • ภารกิจหลัก: ให้คำปรึกษาเรื่องท้องไม่พร้อมและป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ในโรงเรียน สถานที่ทำงาน และชุมชน
  • สร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในพื้นที่แรงงานเพื่อนบ้าน
    
    • จำนวนเป้าหมาย: 8,000 คน
    • ภารกิจหลัก: ให้คำแนะนำตรวจสุขภาพ/วัคซีน ช่วยสื่อสารและแปลภาษา ป้องกันโรคระบาด แนะนำสิทธิเข้าถึงบริการสุขภาพ

 

เพื่อจะปฏิรูประบบ อสม. เป็น "แนวหน้าสุขภาพ" พรรคประชาชนจะดำเนินการ 

1. จัดตั้งคณะทำงานและระเบียบรองรับ: จัดตั้งคณะทำงานร่วมระหว่างกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ, กองทุนสุขภาพ และกระทรวงมหาดไทย เพื่อออก ระเบียบรองรับสถานะ ค่าตอบแทน และภารกิจใหม่ ของ อสม. และแนวหน้าสุขภาพ

2. กำหนดมาตรฐานการฝึกอบรมและประเมิน:

• จัดทำทีมวิทยากรประจำหลักสูตร

• จัดทำระบบสอบขึ้นทะเบียน อสม.พื้นฐาน และ อสม.เชี่ยวชาญ พร้อมระบบ ต่ออายุทุก 3 ปี เพื่อประกันคุณภาพ

• จัดงบประมาณฝึกทักษะ 2,300 ล้านบาท เพื่อพัฒนาศักยภาพและประเมินสมรรถนะ อสม. และแนวหน้าสุขภาพทุกคน

3. ระบบค่าตอบแทนแบบ Pay for Performance:

• ปรับระบบค่าตอบแทนแนวหน้าสุขภาพให้มีลักษณะ จ่ายตามภาระงานจริง (Pay for Performance) โดยหน่วยบริการสุขภาพและท้องถิ่นร่วมวัดและประเมินผล

• รายได้เฉลี่ย 8,000 - 10,000 บาท/เดือน ที่มาของค่าตอบแทนจะมาจากการทำสัญญาระหว่างแนวหน้าสุขภาพกับหน่วยบริการสุขภาพปฐมภูมิโดยใช้เงินจากกองทุนสุขภาพท้องถิ่น (กปท.) หรือกองทุนฟื้นฟู งบประมาณ 9,700 ล้านบาท/ปี มีระเบียบรองรับชัดเจนที่จัดทำขึ้นร่วมกันระหว่างสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงสาธารณสุข

4. สร้างระบบสนับสนุนการทำงาน: อสม. และแนวหน้าสุขภาพจะทำงานเชื่อมโยงกับหน่วยบริการปฐมภูมิ มีพี่เลี้ยง คู่มือการทำงาน สวัสดิการประกันความเสี่ยง ระเบียบคุ้มครองทางกฎหมาย ระบบข้อมูลดิจิทัล เพื่อให้ อสม. และแนวหน้าสุขภาพปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมั่นใจและมีประสิทธิภาพ